Książka, która opowiada o tym, o czym milczą podręczniki od historii. Andrzej Zieliński "Żony, kochanki, damy, intrygantki".

   Nie da się ukryć, że to mężczyźni zawsze władali światem. Dzierżyli berła, nosili na głowach złote korony, decydowali o poczynaniach wojsk i o rozpoczęciu i zakończeniu wojen. To mężczyźni przez wiele wieków decydowali co jest nakazane, a co zabronione, co właściwe a co nieprzyzwoite. Karali, nagradzali, posyłali na wojnę i skazywali na wygnanie. Kobiety stały wtedy z tyłu, za główną rolę mając jedynie urodzenie potomka płci męskiej, który mógłby w przyszłości objąć tron po ojcu. W wieku dwunastu lat były oddawane możnowładcom, wydelegowywane z własnego kraju i podróżowały do oddalonych o setki kilometrów państw, aby tam służyć nowego panu i przymykać oko na jego zdrady i nieślubne dzieci. Jednak tak to natura dobrze wymyśliła, że stworzyła miłość – uczucie, które ponoć bierze się ze skomplikowanej reakcji chemicznej, tak niejasnej, że nie można wywołać jej sztucznymi sposobami. A kiedy król zaczął swoją królową kochać… cóż, wtedy zmieniały się losy świata.

   Na lekcji historii uczyłam się głównie o mężczyznach; z kobiecego grona znałam tylko królową Bonę, królową Jadwigę i Annę Jagiellonkę, ale cała wiedza o nich sprowadzała się kolejno do włoszczyzny, nieprzeciętnej urody i jej kompletnego braku. Na szczęście miałam okazję przeczytać wydaną wczoraj książkę „Żony, kochanki, damy, intrygantki. Niezwykłe kobiety u boku naszych władców.” To książka, która opowiada o tym, o czym milczą podręczniki do historii. O tym, jak wielki wpływ na nasz kraj miały kobiety niekiedy kompletnie pominięte bądź takie, których zasługi zostały zdegradowane do kilku mało interesujących ciekawostek.

   Na pewno nie wiecie, że królowa Bona była świetnym politykiem; gdyby nie to, że jej mąż, Zygmunt Stary ani syn – Zygmunt August, nie byli orędownikami zmian, polskie ziemie byłyby o wiele większe. Zresztą syn Bony nieraz oskarżał ją o próby otrucia jego i jego ukochanej, Barbary Radziwiłłówny, która faktycznie zmarła młodo, jednak przyczyną jej zgonu nie była trucizna a…. syfilis, choroba weneryczna. Zresztą z tego samego powodu zmarł i on sam, jej wieloletni kochanek. I właśnie w kontekście ich historii autor książki zadaje bardzo ważne, choć w tamtych czasach kompletnie ignorowane pytanie:

„Pozostają jeszcze pytania znacznie szerszej natury: czy król ma prawo do osobistego szczęścia? Co ważniejsze: tron czy miłość? I wreszcie – gdzie są granice tego osobistego szczęścia monarchów.”

   Próżno jest szukać w historii monarszej wielu prawdziwych miłości; w większości przypadków już kilkuletnie dzieci były ze sobą swatane, by w momencie ukończenia przez dziewczynki 12 roku życia, rozpocząć prawdziwe małżeńskie pożycie. Ciężko jest uwierzyć, by z takich znajomości zrodziły się wielkie, ponadczasowe miłości. Najbardziej chyba szanowana i pamiętana królowa polski – Jadwiga, bardzo lubiła a może i nawet kochała mężczyznę, który od maleńkości był jej przeznaczony, Wilhelma Habsburga. Niestety, po śmierci starszej siostry musiała kompletnie zmienić swoje życie, przyjechać do Polski i poślubić Jagiełłę, księcia Litwy, który był od niej o kilkanaście lat straszy i z którym nawet nie mogła się porozumieć, bo nie władali tym samym językiem. Jesteście w stanie wyobrazić sobie was, w wieku lat dwunastu, kiedy mężczyzna bardziej niż dorosły staje się waszym panem, władcą i jesteście od niego uzależnieni? I kiedy zamiast bawić się z przyjaciółmi, macie za zadanie jak najprędzej zajść w ciąże i urodzić zdrowego, silnego dziedzica? Może to właśnie z tego powodu, że życie w tamtych czasach toczyło się szybko, gwałtownie, te kobiety były tak silne? Może dlatego, że przez społeczeństwo uparcie były usuwane w cień, tak bardzo z tego cienia błyszczały?

   Poruszająca jest historia Anny Jagiellonki, córki i siostry jednych z największych władców ówczesnej Europy. Nie wiadomo do końca, dlaczego rodzice poskąpili jej posagu, dlaczego nie starali się wydać jej dobrze za mąż; zamiast tego o jej rękę starali się jedynie chorzy psychicznie i sadyści, co spowodowało, że dziewczyna zaczęła popadać w hipochondrię i zamykać się przed światem zewnętrznym. Do historii przeszła jako osoba mało urodziwa, której nikt nie chciał pojąć za żonę. A przecież – z tego co można wyczytać w starych kronikach – wcale brzydka nie była. W przeciwieństwie do Elżbiety Rakuszanki, która miała silne skrzywienie kręgosłupa, lordozę, skoliozę, wadę zgryzu taką, że z ust wystawały jej górne siekacze, a do tego obwisłą dolną wargę – co potwierdziło badanie jej szkieletu w XX wieku. Mimo to Kazimierz Jagiellończyk, który ją poślubił z czasem ją pokochał i traktował z szacunkiem i oddaniem.

    „Żony, kochanki, damy, intrygantki. Niezwykłe kobiety u boku naszych władców” to lektura, która być może przekona was do tego, że historia to nie tylko zbiór dat i podporządkowane im wydarzenia. Być może pokaże wam, że tak naprawdę to opowieść, która nie została przez nikogo wymyślona, ale która wydarzyła się naprawdę. To wiele miłości, wiele zdrad, wiele smutku i wiele rozgoryczenia, których autorami byli ci, którym przyszło żyć przed nami. A skoro to właśnie życie pisze najpiękniejsze historie… jak można nie chcieć ich znać?