"Regulamin tłoczni win" John Irving - piękna książka o trudnych wyborach

   Bywają takie książki, które zachwycają do głębi i które dotykają takich rejonów duszy, o których istnieniu nie miało się pojęcia. Niestety, o takich książkach niezwykle trudno jest mówić, ponieważ wie się, że żadne słowa nie przekażą kunsztu autora ani jego słów.

To moje pierwsze spotkanie z twórczością John'a Irvinga i rzec mogę, że jedynie sam autor mógłby w pełni doskonale zrecenzować swoją własną książkę; wiem, że nie podołam, ale spróbuję porwać się z motyką na słońce.

   Homer Wells od zawsze był sierotą; jako jeden z nielicznych lubił ten stan i kiedy znajdowali się dla niego rodzice adopcyjni nie tryskał zbytnią radością; jednak zawsze, gdy los z powrotem rzucał go do sierocińca w St. Cloud's, cieszył się, że wraca do domu. Do swojego miejsca i do trójki ludzi, którzy byli mu najmilsi pod słońcem.

   Ludźmi tymi były dwie siostry oddziałowe – Edna i Angela oraz doktor Wilbur Larch. Ich zadania były jasno i precyzyjnie określone – doktor Larch sprowadzał niechciane dzieci na świat a siostry nadawały im imiona, opiekowały się nimi i dawały im tyle miłości, ile tylko zdołały z siebie wykrzesać. Z imionami rzecz była dość nietypowa i groteskowa; zakochana w doktorze siostra Edna każdemu z nowonarodzonych chłopców nadawała imię, którego członem było „Larch”, Angela natomiast nazywała ich po swoich kotach, które miała w dzieciństwie. Dzień narodzin Homera przypadł na dzień, kiedy to siostra Angela nadawała imiona i w taki właśnie sposób otrzymał imię po nieżyjącym już futrzaku.

   To powieść o życiu Homera, które nie było ani łatwe ani kolorowe, lecz mimo to Homer starał się zawsze czerpać z niego tyle, ile się da. Zadowalał się i niewielkimi przejawami miłości i zrozumienia ze strony innych osób; chłonął ich sympatię i wcale nie oczekiwał więcej. Nie lubił przyrzeczeń, bo wiedział, że ich nie da się dotrzymać.

   Sierociniec w którym przyszło mu żyć był równocześnie ośrodkiem, gdzie kobiety „pozbywały” się dzieci; niektóre pozwalały przyjść im na świat a niektóre decydowały się na aborcję, by uniknąć społecznego potępienia i wstydu.

    „Regulamin tłoczni win” to kompletna, idealna, nieskończona, choć zakończona powieść. Trudno jest mi się do czegokolwiek przyczepić, grzechem byłoby zarzucić cokolwiek autorowi. Dotknął on nie jednego, ale aż dwóch kontrowersyjnych tematów i mimo to – ani nie chwilę nie oburzył mnie, nie przeraził, nie zniesmaczył. Niczego nie ukrywał przed czytelnikiem; kiedy trzeba było napisać o łyżeczkowaniu macicy i pozbyciu się „efektu zapłodnienia” po prostu to robił, nie bawiąc się w niuanse i niepotrzebne udawanie, że aborcja jest czym innym i czymś mniej brutalnym niż w rzeczywistości.

„Okres dojrzewania... czy nie wtedy po raz pierwszy w życiu stwierdzamy, że zostaliśmy dopuszczeni do strasznych sekretów, które koniecznie musimy ukryć przed tymi, którzy nas kochają?”

   Wilbur Larch jako młody lekarz przeciwny był wykonywaniu zabiegu aborcji; nie zgadzał się na to, może nie z powodu religijności i górnolotnych ideałów, ale dlatego, że etyka lekarska nie pozwalała mu na krzywdzenie żywej istoty. Wszystko zmieniło się w momencie, gdy przyszła do niego kobieta z prośbą o aborcję a gdy ten odmówił, udała się do nielegalnego zakładu, gdzie okaleczono ją tak brutalnie, że zmarła w wyniku gorączki pooaborcyjnej. Wtedy właśnie Wilbur zadecydował, że kobiety chcące pozbyć się dziecka, zrobią to, bez jego pomocy czy z nią a on, jako lekarz, może ochronić je przed straszną, bolesną śmiercią. Czy jego postępowanie było dobre czy złe? Irving pozostawia osąd w rękach czytelnika; on jedynie przedstawia suche fakty, okraszone emocjami, jednak są to emocje bardzo subtelne, trzymane jakby na wodzy. One jedynie muskają czytającego, nie napierają, nie wylewają się falami; znajdują się w niepozornych słowach, w trzech kropkach stojących mężnie obok siebie i w drukowanych literach, które u Irvinga mają większe znaczenie, niż u kogokolwiek innego.

„Właśnie to odkrycie- że ośmiotygodniowy płód robi miny – uświadomiło Homerowi Wellsowi obecność duszy.”

   Homer był zapatrzonym w mistrza uczniem Wilbura i traktował go jak ojca; jednak w przeciwieństwie do niego nie rozróżniał płodu na taki, który można usunąć i na taki, którego usunąć się nie da, bo „już kopie”. Dla niego zawsze był to człowiek i Homer zdecydował się respektować jego prawo do życia już od samego początku. Jednak u Irvinga przeciwne stanowiska obu panów nie spowodowały między nimi awantur, kłótni i rozgoryczenia; dawali sobie prawo do swoich przekonań i do postępowania zgodnie ze swoim sumieniem. Dwa fronty nie spowodowały, że przestali czuć wobec siebie szacunek i coś na kształt ojcowsko-synowskich relacji.

„Homer Wells nie miał pretensji do doktora Larcha. Rozumiał, że istnieją w życiu sprawy skomplikowane, w których chodzi o coś więcej niż wskazanie winnego. Larch nie był zresztą niczemu winien: postępował zgodnie z własnym sumieniem.”

   I właśnie to u Irvinga mnie ujęło; nie tylko temat aborcji, ale także eutanazji, religii, polityki i spojrzenia na świat różnił, różni i będzie nadal różnił ludzi. Jednak trzeba pamiętać, żeby w tych odmiennych stanowiskach się nie zatracić. Każdy ma swoje zdanie, każdy ma swoje sumienie – najważniejsze jest jednak to, by o tym pamiętać i by nie karać drugiej osoby za jej poglądy. Jeśli ktoś jest za socjalizmem, to niech za nim będzie, nikt nie ma prawa karać go za to i wyzywać. Jeśli ktoś wierzy w słuszność eutanazji i chce w taki sposób odejść z tego ziemskiego padołu, zamiast cierpieć w agonii w oparach morfiny, to niech tak odejdzie. 

   Temat aborcji jest ciężki i zawsze kontrowersyjny i według mnie nikt nie ma prawa decydować czy ktoś ma prawo do życia czy też nie. Jednak nie jestem aborcji do końca przeciwna; uważam, że jeśli wiadomo jest, że dziecko urodzi się z wieloma wadami, które skazywać je będą tylko na cierpienie i wegetację to obowiązkiem matki jest te cierpienia skrócić i dać dziecku szansę przyjść na świat na nowo w przyszłości. Bo ktoś kiedyś pięknie powiedział, że dzieci, które się poroni nie są po prostu jeszcze gotowe przyjść na świat i pojawiają się kilka lat później. Ich się nie traci, one po prostu potrzebują czasu, bo świat nie jest na nie gotowy.

   Mimo naszych różnic w poglądach musimy się szanować. Nie musimy się rozumieć i nie musimy darzyć się sympatią. Jednak ważne jest, żebyśmy się szanowali. Tylko tyle i aż tyle chce nam powiedzieć Irving.

   Książkę serdecznie polecam a ja sama od dzisiaj wpisuję się w poczet fanów autora.